Month: February 2021

x-1>0

x>1

(1 +oo)

x+5<0

x<-5

(-oo,-5)

 x<0,5+0,

x<0,5,

(-∞;0,5)

 x>0-3

, x>-3,

(-3;+∞)

Ա․ x>7-4, x>3, (3;+∞)

Բ․ x<(-7+11), x<4, (-∞;4)

Գ․ x>7-7, x>0, (0;+∞)

Ա․ x>2+0,2, x>2,2, (2,2;+∞)

Բ․ x<4+3,5, x<7,5, (-∞;7,5)

Գ․ x<7-2,1, x<4,9, (-∞;4,9)

Դ․ x>2+0,6, x=2,6, (2,6;+∞)

Առաջադրանքներ տանը՝ միայն այս համաները. 1,2, 3

Լուծումը պատկերեք թվային առանցքի վրա:

1)x>2

________________   2____________________________________

(2, +ՕՕ)

  x<4

(-OO, +4)

  x>15

  x<21

  x<0

2)

3) Գրառեք նշանակումը՝

[

4) Գրառեք նկարում պատկերված բազմությունները.

Ա․ [2;]

Բ․ (2;4)

Գ․ (2;4]

Դ․ [2;4]

Ե․ (5;+∞)

Զ․ [5;7)

Է․ (-7;0)

Ը․ -8;0]

5) Նախորդ վարժության մեջ որո՞նց են համապատասխանում անհավասարությունները.

Ա․ Ե

Բ․ Է

Գ․ Ը

Դ․ Զ

Ե․ Բ

Զ․ Ա

Է․ Դ

Ը․ Գ

6)

7)

1. Բնութագրեք Վրաստանի աշխարհագրական դիրքը:

Վրաստանի տարածքը կազմում է 69,7 հազար կմ², բնակչությունը կազմում է 4,3մլն մարդ, պետական կարգը նախագահական է։ Վրաստանն ունի շատ հարմար աշխարհագրական դիրք՝ Սև ծովի արևելյան ափին գտնվելու շնորհիվ։ Երկրի աշխարհագրական դիրքը նպաստավոր է նաև այն պատճառով, որ տարանցիկ տրանսպորտային դիրք Ռուսաստանի, Հայաստանի, Ադրբեջանի, ինչպես նաև Կենտրոնական Ասիայի և Սև ծովի ավազանի երկրների միջև։ Չնայած ոչ մեծ տարածքին՝ Վրաստանի բնական պայմանները խիստ բազմազան են։ Վրաստանը լեռնային երկիր է, տարածքի մոտ 80% ը զբաղեցնում են երիտասարդ լեռնաշղթաներն ու բարձրությունները։ Հյուսիսում մեծ Կովկասի, իսկ Հարավում փոքր կովկասի լեռներն են։ Դրանք միմյանց միացած են միջօրեկանի ուղղությամբ ձգվող Լիխի լեռներով։ Լեռների միջև ընկած են Ջավախքի սարահարթը (հարավում), արևմուտքում Կոլխիդայի դաշտավայրն է, արևելքում Ալազանի հովիտը։ Վրաստանի կլիման ծովափնյա գոտում խոնավ մերձարևադարձային է։ Դեպի արևելք կլիման դառնում է ավելի ցամաքային։ Այդ պատճառով էլ արևմուտքում տարածված են փարթամ անտառներ, իսկ արևելքում բերրի սևահողերով ծածկված տափաստանները։ Արևելքում այնքան չոր է, որ առանց ոռոգման մշակաբույսեր չեն աճում։ Արևմտյան և արևելյան մարզերի միջև սահմանագիծ է Լիխի լեռնաշղթան, որն արգելակում է արևմտյան խոնավ օդային զանգվածների մուտքը արևելք։ Վրաստանի խոշոր գետերն են Կուրը (Արգավի և Ալազան վտակներով) և Ռիոնը։ Գետերի ցանցը խիտ է հատկապես խոնավ արևմուտքում։ Վրաստանի բոլոր գետերն էլ մեծ անկման ու ջրառատության շնորհիվ ունեն ջրաէներգետիկ մեծ կարողություններ։ Գետերի ջրերն օգտագործվում են էներգետիկ և ոռոգման նպատակով; Վրաստանում լճեր շատ կան։ Դրանցից ամենախոշորը և ամենանշանավորը Ռիցան է իր գեղատեսիլ բնությամբ։ Հարուստ և բազմազան է Վրաստանի բուսական աշխարհը։ Այստեղ կան շատ էնդեմիկ բուսատեսակներ։ Վրաստանի տարածքի 40% ը ծածկված է անտառներով, և նա համարվում է տարածաշրջանի ամենաանտառապատ երկիրը։ Անտառներն ունեն արդյունաբերական, դաշտապաշտպան և առողջապահական նշանակություն։ Դրանք հարուստ են վայրի պտուղներով, հատապտուղներով, որսամթերվող կենդանիներով։ Լեռներում անտառներից վերև տարածվում են ալպյան մարգագետինները, որոնք ամառային հարմարավետ արոտավայրեր են։

2. Ի՞նչ դեր ունի Վրաստանը հվ-արմ Ասիայում:

Վրաստանը ունի տարանցիկ տրանսպորտային դիրք Ռուսաստանի, Հայաստանի, Ադրբեջանի, ինչպես նաև Կենտրոնական Ասիայի և Սև ծովի ավազանի երկրների միջև։ Այդ դիրքի շնորհիվ Վրաստանը մեծ եկամուտ է ստանում։

3. Գնահատեք Սև ծովի դերը Վրաստանի կյանքում։

Վրաստանն ունի շատ հարմար աշխարհագրական դիրք Սև ծովի արևելյան ափին գտնվելու շնորհիվ։ Ծովը Վրաստանի հարստության աղբյուրն է։ Վրաստանի սևծովյան նավահանգիստներով են հիմնականում իրականացվում Հայաստանի տնտեսական կապերը Ռուսաստանի, Ուկրանիայի և Եվրոպայի մյուս երկների հետ։

Սև ծովը ունի շատ կարևոր դեր(նշանակություն) Վրաստանի կյանքում; Քանի որ սևծովյան նավահանգիստներով են իրականացվում Հայաստանի տնտեսական կապերը Ռուսաստանի, Ուկրանիայի և Եվրոպայի մյուս երկների հետ, այսինքն ստացվում է, որ Սև ծովը մեծ դեր ունի այդ երկրների տնտեսական կապերի միջև։ Ինչը որ լավ է նաև Վրաստանի համար։ Վրաստանի աշխարհագրական դիրքում նույնպես Սև ծովը(արևելյան ափը) դեր ունի։

4. Որո՞նք են Վաստանի զարգացման նախադրյալները:

Վրաստանի զարգացման նախադրյալներն են ՝ օգտակար հանածոները, ռեկրեացիոն ռեսուրսները, մեղմ կլիման, գետերը, լճերը, ծովը։

5. Գնահատեք հայ-վրացական հարաբերությունները, ի՞նչ ազդեցություն կարող են ունենալ ՀՀ-ի համար։

Պատմությունը և աշխարհագրությունը Հայաստանին և Վրաստանին շնորհել են միմյանց հետ հարևանություն և ընձեռել են հսկայական կայսրությունների միջև բարդ գոյություն: Նրանց հարաբերությունը միշտ չէ, որ անամպ է եղել, սակայն, այնուամենայնիվ, մեծամասամբ այն բնութագրվում է  դրացիության և աջակցության ոգով: Այսօր էլ, չնայած որոշ գործոնների առկայության, որոնք այս երկու երկրներին մղում են հակառակ ուղղություններով, այնուամենայնիվ, նրանց հարաբերությունները, ըստ էության լավ են: Հայ-վրացական հարաբերությունները բնութագրվում են որոշակի ասիմետրիայով և գերակայությունների տարբերությամբ: Այսպես, Հայաստանի համար Վրաստանը նախ և առաջ դիտվում է  որպես կարևորագույն տարանցիկ երկիր, որը նրան կապում է  արտաքին աշխարհի հետ, քանզի Հայաստանի բեռնափոխադրումների գրեթե 75%-ը հենց Վրաստանով է անցնում: Վրաստանը հայերի հանրահայտ ուղևորական ուղղություններից մեկն է, ուր նրանք  մեկնում են բարեկամներին տեսակցելու կամ Սև ծովի  ափին հանգստանալու նպատակով:Հայաստանին վախեցնում է  վրաց-ռուսական նոր  լարվածության հնարավորությունը, ինչը լրջագույն վտանգ կստեղծի հայկական տարանցմանը, այդ թվում՝ Ռուսաստանից եկող գազամուղի անխափան գործելուն: 

Կաթված, ուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարում, որն արտահայտվում է հանկարծակի (մի քանի րոպե, ժամ տևող) տեղային և/կամ ընդհանուր գանգուղեղային նյարդաախտահարությամբ, որը կարող է տևել 24 և ավելի ժամ, կամ կարճ ժամանակահատվածում հիվանդին բերել մահվան՝ ուղեղային խանգարման պաթոլոգիայի հետևանքով (երբ գլխուղեղի նյարդային բջիջները մահանում են)^[1]։ Կաթվածների թվին են դասվում ուղեղի կաթվածը, ուղեղի արյան զեղումը, գանգուղեղային վնասվածքի պատճառով ուղեղի արյան զեղումը: Գոյություն ունի կաթվածի 2 հիմնական տեսակ. իշեմիկ` արյան հոսքի պակասեցման հետևանքով և հեմոռագիկ` ներուղեղային արյունազեղման հետևանքով^[1]։ Դրանք բերում են գլխուղեղի մի մասում ոչ նորմալ աշխատանքին^[1]։ Կաթվածի ախտանշանները տարբեր են և կախված են, թե գլխուղեղի որ հատվածն է ախտահարված։ Դրանք կարող են ընդգրկել մարմնի մի կեսում շարժումների և զգացողությունների սահմանափակումը, ընկալման և խոսելու անհնարինությունը, գլխապտույտը, տեսադաշտի մի կեսի սահմանափակումը և այլն^[2][3]։ Այս նշանները հաճախ ի հայտ են գալիս անմիջապես կաթվածի սկսելուց հետո^[3]։ Եթե ախտանշանները տևում են մեկ կամ երկու ժամից պակաս, ապա խոսքը գլխուղեղի արյան շրջանառության անցողիկ խանգարման կամ փոքր ինսուլտի մասին է (անցողիկ իշեմիկ գրոհ – ԱԻԳ)^[3]։ Հեմոռագիր կաթվածը կարող է նաև արտահայտվել տարբեր ուժգնության գլխացավերով^[3]։ Կաթվածի ախտանշանները կարող են լինել մնայուն^[1]։ Երկարատև ընթացքի դեպքում կաթվածը կարող է բարդանալ` ուղեկցվելով թոքաբորբով կամ միզարձակման կառավարման անհնարինությամբ^[3]։

Կաթվածի գլխավոր ռիսկի գործոնն է հանդիսանում բարձր զարկերակային ճնշումը^[4]։ Այլ ռիսկեր են հանդիսանում նաև ծխելը, ճարպակալումը, արյան մեջ խոլեսթերինի բարձր մակարդակը, շաքարային դիաբետը, նախկինում ունեցած գլխուղեղի արյան շրջանառության անցողիկ գրոհները, նախասրտերի շողացումը և այլն^[2][4]։ Իշեմիկ կաթվածի հիմնական պատճառը արյան հոսքի արգելակումն է, չնայած կան նաև պակաս տարածված այլ պատճառներ^[5][6][7]։ Հեմոռագիկ կաթվածի պատճառը արյունահոսությունն է անմիջապես ուղեղի հյուսվածքի կամ ուղեղի և թաղանթների միջև^[5][8]։ Արյունահոսություն կարող է առաջանալ գլխուղեղը սնուցող անոթների անևրիզմաների (պարկանման լայնացում) պատռման դեպքում^[5]։ Ախտորոշումը դրվում է կլինիկական և նյարդաբանական հետազոտության, ինչպես նաև նեյովիզուալիզացիոն հետազոտությունների (ՀՏ, ՄՌՏ) հիման վրա^[9]։ Այլ հետազոտություններն անհրաժեշտ են առկա ռիսկերը գնահատելու և այլ հիվանդություններ բացառելու նպատակով^[9]։ Արյան մեջ գլուկոզի մակարդակի իջեցումը կարող է բերել նմանատիպ ախտանիշների^[9]։

Կանխարգելումը ներառում է պայքար ռիսկի գործոնների դեմ՝ օրինակ ասպիրինի, ստատինների օգտագործումը, վիրահատական եղանակով առկա անոթային խնդիրների վերացումը (նեղացում, անևրիզմա), պայքար նախասրտերի շողացաման դեմ և հակամակարդիչների օգտագործում^[2]։ Կաթվածը կամ ԱԻԳ-ը հաճախ պահանջում են անհապաղ բուժօգնություն^[1]։ Իշեմիկ կաթվածը հաճախ հայտնաբերվում է հիվանդության սկզբից մի քանի ժամ հետո և բուժվում է դեղորայքային և վիրահատական ճանապարհով՝ մակարդուկի քայքայման կամ հեռացման ճանապարհով^[2]։ Ասպիրինի օգտագործումը այս պարագայում պարտադիր է, քանի որ այն օգնում է կանխարգելել կաթվածի օջախի մեծացումը^[2]։ Որոշ դեպքերում հեմոռագիկ կաթվածը նպատակահարմար է բուժել վիրաբուժական ճանապարհով^[2]։ Բուժման մեջ մտնում է նաև վերականգնողական բուժումը, որի նպատակն է վերականգնել կաթվածի հետևանքով կորցրած ֆունկցիաները։ Այն առավել արդյունավետ է անցկացնել հատուկ վերականգնողական կենտրոններում, որոնք մասնագիտացված են հետկաթվածային խնդիրների վրա։ Ցավոք, նման կենտրոնները ոչ մեծ տարածում ունեն և ոչ միշտ են հասանելի^[2]։

2013 թվականին աշխարհում մոտ 6.9 մլն. մարդ ունեցել է իշեմիկ և 3.4 մլն. մարդ՝ հեմոռագիկ կաթված^[10]։ 2015 թվականի տվյալներով մոտ 42.4 մլն. մարդ նախկինում ունեցել է կաթված և դեռևս կենդանի է^[11]։  1990-2010 թվականներին տարեկան կաթվածների դեպքերն ընդհանուր առմամբ աճել են 10%-ով^[12]։ 2015 թվականի տվյալներով, կաթվածը երկրորդ մահացու հիվանդությունն էր սրտի արյան շրջանառության հիվանդություններից հետո, և կազմել է 6.3 մլն. մահվան դեպք (ընդհանուր մահվան դեպքերի 11%-ը)^[13]։ Մոտ 3 մլն. դեպք եղել է իշեմիկ ինսուլտի և 3.3 մլն. դեպք՝ հեմոռագիկ ինսուլտի հետևանքով^[13]։ Կաթված ունեցած մարդկանց մոտ կեսը ապրում է մեկ տարուց պակաս^[2]։ Ընդհանուր առմամբ, ինսուլտների մոտ երկու երրորդը լինում է 65-ն անց հասակում^[12]։