Կոմիտաս (Սողոմոն Սողոմոնյան)` վարդապետ, երգահան, երաժշտական էթնոլոգ, երաժշտագետ, ուսուցիչ: Ծնվել է 1869թ. սեպտեմբեր 26-ին՝ Քյոթահիայում, մահացել՝ Փարիզի Վիլ-Ժուիֆ արվարձանի հիվանդանոցում՝ 1935թ. հոկտեմբեր 22-ին: 1936թ. գարնանը նրա աճյունը տեղափոխվել է Հայաստան:
Կոմիտաս վարդապետը ժամանակակից հայկական դասական երաժշտության հիմնադիրն է համարվում: Պատմամշակութային մեծ արժեք են նրա հավաքած երաժշտական բանահյուսության նմուշները՝ հորովելների եղանակներ, «Սասունցի Դավիթ», «Մոկաց Միրզա» վիպական ասերգեր, անտունիներ, հոգեւոր տաղեր, 4000 գեղջկական երգեր եւ այլն:Առանձնանում է հատկապես «Պատարագը», որն այսօր էլ եկեղեցու ծիսակատարության մեջ է։
Կոմիտասի անվան թանգարան-ինստիտուտը բացվել է 2015թ. հունվարի 29-ին եւ ներկայացնում է Վարդապետի կյանքը, ստեղծագործական ողջ ուղին ու թողած ժառանգությունը:
1. Աբեղայական վկայագիրը
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Հոգեւորականի ուղին 12-ամյա Սողոմոն Սողոմոնյանի առաջ բացվում է 1881թ.-ին։ Գեւորգ վարդապետ Դերձակյանը Գեւորգ Դ Կաթողիկոսի կարգադրությամբ Քյոթահիայից իր հետ ճեմարանի ապագա սան է բերում: Որբ Սողոմոնը, որ հայերեն չգիտեր, Կաթողիկոսի խոսքից ոչինչ չի հասկանում: Հիասթափված Կաթողիկոսը պատրաստվում է նրան հետ ուղարկել, երբ տղան ասում է, որ եկել է սովորելու ու սկսում է իր հրաշալի ձայնով երգել «Լույս Զվարթ»-ը: Կաթողիկոսը չի կարողանում զսպել արցունքները:
Գեւորգյան ճեմարանն ավարտելուց եւ սարկավագ ձեռնադրվելուց հետո Սողոմոնը աբեղա է դառնում 1894թ.-ին: Սողոմոն Սողոմոնյանը օծվում է 7-րդ դարի նշանավոր բանաստեղծ, շարականների հեղինակ Կոմիտաս կաթողիկոսի անունով: Մեկ տարի անց Կոմիտասը վարդապետական աստիճան է ստանում:
2. Բեռլինի համալսարանի եւ կոնսերվատորիայի վկայականները
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
1896-99թթ.Կոմիտասը սովորել է Բեռլինի Ֆրիդրիխ Վիլհելմի անվան համալսարանում: Այստեղ Վարդապետն ուսումնասիրել է ներդաշնակագիտություն, կոմպոզիցիա, մշակել է ձայնը:
Այս տարիներին Կոմիտասը սովորել է նաեւ Ռիխարդ Շմիդտի մասնավոր կոնսերվատորիայում՝ Ալեքսանդր Մանթաշյանի մեկենասությամբ: Վկայականը Շմիդտի կնիքով եւ ստորագրությամբ է: Փաստում է այն մասին, որ Կոմիտասն ավարտել է տեսական եւ գործնական ամբողջ դասընթացը: Այս հայտնի երաժշտանոցը նոբելյան 30 մրցանակակիր է տվել:
3. Գերմաներենով եւ թուրքերենով խմբերգերը
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Գերմաներենով գրված խմբերգը Աստվածաշնչյան «Առ գետս բաբելացվոց» սաղմոսի հիման վրա է: Սա Կոմիտասի դիպլոմային աշխատանքն է եղել եւ գրվել է 1899թ.-ին: Նա ստեղծագործելիս հատուկ ուշադրություն է դարձրել լեզվի շեշտադրության, ռիթմի վրա:
Թուրքերենով խմբերգը կոչվում է «Ես երկաթ եմ»: Կոմիտասը կապ է ունեցել թուրք մտավորականների հետ, մասնավոր դասեր է տվել նրանց: Այս մտավորականներից մեկն էլ Մեհմեդ Էմինն էր, ում ստեղծագործության հիման վրա էլ գրվել է խմբերգը:
Մեհմեդ Էմինը հետագայում մեծ դերակատարություն է ունեցել Կոմիտասի՝ աքսորից վերադարձման հարցում, երբ 1915թ.ապրիլի Օսմանյան կառավարությունը 600 հայ մտավորականների աքսորեց Անատոլիայի խորքերը: Կոմիտասի հռչակը նպաստում է, որպեսզի գրեթե երկու շաբաթ անց, ազդեցիկ մարդկանց գրած նամակների շնորհիվ նրան հետ վերադարձնեն: Այդ ընթացքում Կոմիտասը տեսել էր, թե ինչպես են թուրքերը գազանաբար սպանում հայերին, ինչն էլ անհետեւանք չի մնում Կոմիտասի ներաշխարհի վրա, եւ Վարդապետը դառնում է ինքնամփոփ: Դա առիթ տվեց կարծելու, որ նա խելագարվել է:
4. Գորգը, սափորն ու Թերլեմեզյանի կտավը
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Գորգը եղել է դեռ Կոմիտասի ծննդից շատ առաջ: Այն Կոմիտասի մայրը՝ Թագուհին է հայրական տնից օժիտ բերել: Կոմիտասը մորը կորցրել է, երբ ընդամենը 6 ամսական էր:
Սափորը խորհրդանշում է Կոմիտասի ծննդավայրը՝ Քյոթահիան: Սափորի պատրաստման այս եղանակը Նախիջեւանի Գողթն գավառի Ցղնա գյուղից իրենց հետ բերել են Կոմիտասի նախնիները:
Սափորի հետ կապված մի պատմություն կա, համաձայն որի՝ 1881թ.-ին Գեւորգ վարդապետ Դերձակյանի հետ Էջմիածին գնալու ճանապարհին կանգ են առնում Էսքեշեհիրում՝ Թորոս Ավդալյանի տանը: Ավդալյանը խնդրում է թույլ տալ, որպեսզի ինքը հոգա Սողոմոնի ճանապարհածախսը: 1913թ. Կոմիտասը կրկին Էսքեշեհիրում էր. այցելում է Ավդալյանին եւ, որպես երախտիքի նշան, նրան է նվիրում սափորը: Ավդալյանն էլ Կոմիտասին խնդրում է, որ այն փոխանցի Փարիզում ապրող իր որդուն՝ Հովնաթանին: Սափորը Փարիզից հասնում է Գրականության եւ արվեստի թանգարան, այնտեղից էլ Կոմիտասի անվան թանգարան-ինստիտուտ:
Փանոս Թերլեմեզյանի արած կտավում Կոմիտասը նստած է մոր գորգի վրա, կողքին սափորն է դրված: Կոմիտասը նկարում ընթերցում է: Այս աշխատանքն արվել է 1913թ.-ին: Երկու ընկեր՝ Կոմիտասն ու Թերլեմեզյանը Կոմիտասի ծննդավայրում՝ Քյոթահիա գյուղում էին եւ մնում էին վարձած վրանում: Այստեղ Կոմիտասը թուրքական երգեր էր նոտագրում: Կարծիք կա, որ սա այն եզակի նկարներից է, որի համար Կոմիտասը բնորդ է եղել:
5. Սրինգները
Լուսանկարը` Մեդիամաքս
Եղեգնից, մետաղից եւ ծիրանի փայտից սրինգները պատկանել են Կոմիտաս վարդապետին: Փարիզում դասախոսության ժամանակ այս սրինգներից մեկով է Կոմիտասը նվագում, որի ընթացքում ողջ լսարանը քարանում է: Ոչ ոք չի ծափահարում, եւ Կոմիտասն էլ կարծում է, որ ելույթն անհաջող է ստացվել: Քիչ անց դահլիճը թնդում է ծափահարություններից, որից հետո ֆրանսիացի նշանավոր երգահան, երաժշտական քննադատ Կլոդ Դեբյուսին հուզված մոտենում է Կոմիտասին, ծունկի գալիս, համբուրում հագուստի քղանցքն ու ասում. «Խոնարհվում եմ Ձեր երաժշտական հանճարի առջեւ»:
«Եթե Կոմիտասը գրեր միայն «Անտունին», այդ էլ բավական կլիներ նրան խոշոր արվեստագետ համարելու»,- ասել է Կլոդ Դեբյուսին:
Комитас (Согомон Согомонян) – вардапет, композитор, музыковед, музыковед, педагог.Он родился в 1869 году умер в Киото 26 сентября 1935 года в больнице в пригороде Парижа Виль-Жуиф. 22 октября. 1936 г. Весной его тело перевезли в Армению.
Комитас считается основоположником современной армянской классической музыки. Образцы его музыкального фольклора представляют огромную историческую и культурную ценность: пути хоровелов, эпические песни «Давид Сасунский», «Мокац мирза» эпические песни, бомжи, духовные стихи, 4000 деревенских песен и т. д. Особо выделяется «Литургия», которая до сих пор присутствует в церковных обрядах.
Музей-институт Комитаса открылся в 2015 году. 29 января олицетворяет жизнь монаха, весь творческий путь оставшееся наследство.
Путь священника открылся в 1881 году для 12-летнего Согомона Согомоняна. По распоряжению Католикоса Геворга IV архимандрит Геворг Дердзакян привез из Киото будущего студента духовной семинарии. Сын-сирота Соломон, не знавший армянского, ничего не понимает со слов Католикоса. Разочарованный католикос собирается отправить его обратно, когда мальчик говорит, что пришел учиться, и начинает своим чудесным голосом петь «Луйс в Варт». Католикос не может сдержать слез.
После окончания Геворгянской духовной семинарии и рукоположения в диаконы Соломон стал монахом в 1894 году. Согомон Согомонян посвящен знаменитому поэту 7 века, автору гимнов, католикосу Комитасу. Через год Комитас получил докторскую степень.
В 1896-99 Комитас учился в университете Фридриха Вильгельма в Берлине. Здесь монах изучал гармонию, композицию և развивал свой голос.
В эти годы Комитас также учился в частной консерватории Ричарда Шмидта под руководством Александра Манташяна. Сертификат подписан Шмидтом. Это доказывает, что Комитас прошел весь теоретико-практический курс. Этот знаменитый музыкальный музей наградил 30 лауреатов Нобелевской премии.
Хор написан на немецком языке и основан на библейском псалме «К реке Вавилон». Это дипломная работа Комитаса, написанная в 1899 году. При сочинении он обращал особое внимание на напряжение и ритм языка.
Турецкая песня называется «Я жельеза». Комитас имел связи с турецкой интеллигенцией и давал им частные уроки. Одним из таких интеллектуалов был Мехмет Эмин, по произведениям которого был сформирован хор.
Мехмет Эмин сыграл большую роль в возвращении Комитаса из ссылки в 1915 году. В апреле правительство Османской империи депортировало 600 армянских интеллектуалов в глубины Анатолии. Птица Комитаса вносит свой вклад в письма, написанные пострадавшим через две недели, которые остались. То, как турки зверски убили армян, его беспокоит, не осталось во внутреннем мире Комитаса.потому что кажется, что он сумасшедший.
Ковер был изготовлен задолго до рождения Комитаса. Его привезла мать Комитаса Тагуи из отцовского дома. Комитас потерял мать, когда ему было всего 6 месяцев.
Кувшин символизирует Киотахию, место рождения Комитаса. Такой способ изготовления кувшина привезли им предки Комитаса из села Хохна в Нахичевани.
Существует рассказ о кувшине, согласно которому в 1881 году по пути в Эчмиадзин с архимандритом Горгом Дердзакяном они остановились у дома Тороса Авдаляна в Эскишехире. Авдалян просит позволить оплатить дорожные расходы Соломона. 1913 г. Комитас снова в Эскишехире. Он посещает Авдаляна и преподносит ему кувшин благодарности. Авдалян просит Комитаса передать его своему сыну Овнатану, который живет в Париже. Кувшин идет из Парижа в Литературно-художественный музей, а оттуда в Музей-институт Комитаса.
На картине Паноса Терлемезяна Комитас сидит на ковре матери, рядом с ним кувшин. Комитас читает на картинке. Эта работа была выполнена в 1913 году. Двое друзей, Комитас и Терлемезян, находились в селе Киотахия, на родине Комитаса, в арендованной палатке. Здесь Комитас писал турецкие песни. Считается, что это одна из уникальных картин, автором которых был Комитас.
Камыши из тростника, металла и абрикосового дерева принадлежали Комитасу. Во время лекции в Париже Комитас играет на одной из этих флейт, во время которой всю аудиторию побивают камнями. Никто не аплодирует, и Комитас считает, что выступление было неудачным. Вскоре после этого зал разразился аплодисментами, после чего известный французский композитор, музыкальный критик Клод Дебюсси взволнованно подошел к Комитасу, опустился на колени, поцеловал подол его одежды и сказал: «Я преклоняюсь перед вашим музыкальным гением».
«Если бы Комитас написал только« Антуана », этого было бы достаточно, чтобы сделать его великим