Վերաբերական կոչվում են այն բառերը, որոնք արտահայտում են խոսողի վերաբերմունքը և երանգավորում են նախադասությունը կամ որևէ անդամ։ Ըստ իրենց արտահայտած վերաբերմունքային իմաստի վերաբերականները լինում են․
- հաստատական
- գնահատողական
- ժխտական
- սաստկական
- երկբայական
- սահմանափակման
- կամային
8.զիջային
Հաստատական վերաբերականներ։ Արտահայտում են խոսողի հաստատական վերաբերմունքը գործողության կամ եղելության նկատմամբ։ Հաստատական վերաբերականներն են՝ այո՛, արդարև, անշո՛ւշտ, իհարկե, իրավ, անպատճառ, անկասկած, անտարակույս, անպայման, իրոք, իրոք որ, իսկապես որ, հարկավ, հիրավի, իսկևիսկ։ Հաստատական երանգ են արտահայտում նաև որոշ կապակցություններ՝ առանց այլևայլության, ինչ էլ լինի, ինչ գնով էլ լինի, ինչպես չէ,
Գնահատողական վերաբերականներ: Արտահայտում են խոսողի խրախուսական, հավանության, զղջման կամ կարեկցական վերաբերմունքը գործողության կամ եղելության նկատմամբ։ Գնահատողական վերաբերականներն են՝ բարեբախտաբար, դժբախտաբար, ցավոք, տարաբախտաբար, ախր, չէ որ։
Ժխտական վերաբերականներ: Ոչ պատասխանական բառը և չէ ժխտական բայը գործածվելով ժխտական նախադասության հետ, շեշտում են ժխտումը և դառնում ժխտական վերաբերականներ։
Սաստկական վերաբերականներ: Դրվելով նախադասության այս կամ այն անդամի վրա՝ սաստկական վերաբերականները շեշտում, սաստկական երանգ են հաղորդում նրան։ Սաստկական վերաբերականներն են՝ անգամ, էլ, ևեթ, հենց , մանավանդ, նամանավանդ, նույնիսկ, մինչև իսկ, մինչև անգամ։
Երկբայական վերաբերականներ: Արտահայտում են խոսողի երկբայական, այսինքն թվացող կամ հավանական վերաբերմունքը եղելության կամ գործողության նկատմամբ։ Երկբայական վերաբերականներն են՝ արդյոք, ասես, ասես թե, գուցե, միգուցե, դիցուք, դիցուք թե, երևի, թերևս, կարծեմ, կարծես, կարծես թե, իբր, իբր թե, իբր(և) թե, չլինի, չլինի թե և այլն։
Սահմանափակման վերաբերականներ: Դրվելով նախադասության այս կամ այն անդամի վրա՝ սահմանափակման վերաբերականները առանձնացնում, սահմանազատում են նրան։ Սահմանափակման վերաբերականներն են գոնե, գեթ, լոկ, սոսկ, թեկուզ, միայն, միայն թե, միմիայն։
Կամային՝ թող, ապա, հապա, մի և այլն.
Զիջական՝ ի դեպ, իմիջիայլոց, համենայն դեպս, այնուամենայնիվ, այսուհանդերձ և այլն։
Ցուցական` ահա, ահավասիկ:
Վերաբերականները նախադասության անդամ չեն համարվում։
Վերաբերականներն առանձին հնչերանգով անջատվում են նախադասության անդամներից ստորակետով։
Օրինակ՝ Վարպետը, անշուշտ, ոսկի ձեռքեր ուներ: Արմենը, իմիջիայլոց, լավ երաժիշտ է;
Խոսողի հարցական վերաբերմունքն արտահայտող երկբայական վերաբերակնների վրա դրվում է հարցական նշան։
Օր.՝ Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ: (Ե. Չ.)
Առաջադրանք:
1.Վերաբերականները խմբավորե՛լ ըստ տեսակների։
Դժբախտաբար, անկասկած, արդարև, անշուշտ, միայն, ահավասիկ, ի դեպ,
անպատճառ, ահա,անպայման, իսկապես, իրոք, հիրավի, ո՛չ, չէ՛, գուցե, երևի,
իմիջիայլոց, թերևս, կարծեմ, կարծես, միգուցե, այնուամենայնիվ, մի՞թե, արդյոք,
երանի, ցավոք, նույնիսկ, մանավանդ, մինչև իսկ, գեթ, լոկ, գոնե, կարծես թե,
սոսկ, միայն թե, անկասկած, հապա, մի, համենայն դեպս, այսուհանդերձ։
Հաստատական-անկասկած, արդարև, անշուշտ, անպայման, իսկապես, իրոք, հիրավի, անկասկած։
Գնահատողական-դժբախտաբար, երանի, ցավոք։
Ժխտական-ո՛չ, չէ՛։
Սահմանափակման-միայն, գոնե, գեթ, լոկ, սոսկ, միայն թե,
Սաստկական-նույնիսկ, մանավանդ, մինչև իսկ։
Երկբայական-գուցե, երևի, թերևս, կարծեմ, կարծես, միգուցե, մի՞թե, ադյոք, կարծես թե։
Կամային-հապա, մի։
Զիջական-ի դեպ, անպատճառ, իմիջայլոց, այնուամենայնիվ, համենայն դեպս, այսուհանդերձ։
Ցուցական-ահավասիկ, ահա։
2. Կազմել նախադասություններ` գործածելով անկասկած, նույնիսկ, այնուամենայնիվ, կարծես թե, ցավոք, իրոք, մանավանդ, միմիայն վերաբերականները:
Մենք, անկասկած կհաղթենք այս մրցույթում։
Նույնիսկ, ամենադժվարին պահին նրանք իմ կողքին եղան։
Այնուամենայնիվ, ես օգնեցի նրան, համեղ ուտեստ պարտաստել։
Կարծես թե, նրանք շատ հետաքրքիր նախագիծ են նախաձեռնում։
Ցավոք, մենք նրա մասին ոչ մի լուր չունենք։
Դու, իրոք շատ խելացի ես։
Դուք բոլորդ շատ լավ աշխատեցիք, մանավանդ դու։
Ես, միմիայն այս առաջադրանքը չկարողացա կատարել։
3.Բառաշարքում գտնել իմաստով իրար մոտ վերաբերականները:
Իհարկե, անկասկած, ասես, լոկ, դժբախտաբար, իրավամբ, հիրավի, միայն, տարաբախտաբար, անշուշտ, անտարակույս, կարծես:
Իհարկե-անշուշտ
Անկասկած-անտարակույս
Ասես-կարծես
Լոկ-միայն
Դժբախտաբար-տարաբախտաբար
Սեդա Ենգիբարյանի բլոգ 